Trong các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng, dầu cá và dầu cá nhuyễn thể (krill oil) là hai nguồn cung cấp omega-3 phổ biến. Tuy nhiên, mỗi loại có những đặc điểm riêng biệt về thành phần, nguồn gốc và tác dụng đối với sức khỏe. Bài viết này sẽ so sánh dầu cá và dầu cá nhuyễn thể, đồng thời trả lời các câu hỏi thường gặp liên quan đến omega-3 nhuyễn thể để giúp bạn hiểu rõ hơn về lợi ích của từng loại.
Dầu Cá Là Gì?
Dầu cá được chiết xuất từ các loài cá béo như cá hồi, cá thu, cá mackerel, và cá trích. Đây là nguồn cung cấp dồi dào omega-3, đặc biệt là Axit Eicosapentaenoic (EPA) và Axit Docosahexaenoic (DHA). Omega-3 là một nhóm axit béo thiết yếu mà cơ thể không thể tự sản xuất, vì vậy chúng ta phải bổ sung từ chế độ ăn uống hoặc sản phẩm bổ sung.
Lợi ích của dầu cá:
- Cải thiện sức khỏe tim mạch: Dầu cá giúp giảm mức cholesterol xấu (LDL), giảm triglycerides trong máu và tăng cường cholesterol tốt (HDL), giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Hỗ trợ chức năng não bộ: DHA trong dầu cá rất quan trọng trong việc duy trì chức năng não, giúp cải thiện trí nhớ và ngăn ngừa suy giảm nhận thức ở người cao tuổi.
- Giảm viêm: Omega-3 có khả năng giảm các phản ứng viêm trong cơ thể, hỗ trợ điều trị các bệnh viêm khớp dạng thấp, viêm ruột.
Dầu Cá Nhuyễn Thể (Krill Oil) Là Gì?
Dầu cá nhuyễn thể (krill oil) là dầu chiết xuất từ các loài nhuyễn thể krill, chủ yếu sống ở các vùng biển lạnh. Nhuyễn thể là một sinh vật nhỏ có chứa hàm lượng cao omega-3, bao gồm cả EPA và DHA. Điều đặc biệt là dầu cá nhuyễn thể còn chứa astaxanthin, một loại chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do.
Lợi ích của dầu cá nhuyễn thể:
- Chứa astaxanthin: Astaxanthin có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính.
- Dễ dàng hấp thụ: Các omega-3 trong dầu cá nhuyễn thể tồn tại dưới dạng phospholipid, điều này giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ và sử dụng.
- Tăng cường sức khỏe tim mạch: Giống như dầu cá, dầu cá nhuyễn thể cũng giúp giảm cholesterol và triglycerides, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
So Sánh Giữa Dầu Cá và Dầu Cá Nhuyễn Thể
1. Nguồn Gốc và Thành Phần
- Dầu cá chủ yếu được chiết xuất từ các loài cá béo, trong khi dầu cá nhuyễn thể được chiết xuất từ các loài nhuyễn thể krill. Dầu cá nhuyễn thể có thêm astaxanthin, một chất chống oxy hóa mạnh cao hơn dầu cá đến 47 lần mà dầu cá không có
- Cả hai loại dầu đều chứa EPA và DHA, nhưng dầu cá nhuyễn thể có hàm lượng omega-3 dễ dàng hấp thụ hơn nhờ cấu trúc phospholipid.
- Điểm khác biệt đầu tiên và quan trọng nhất chính là gốc axit béo omega-3. Không giống như omega-3 từ dầu cá có gốc triglyceride, các axit béo omega-3 từ dầu nhuyễn thể hầu hết đều có gốc phospholipid. Triglyceride là một este gồm 3 axit béo liên kết với 1 gốc glycerol, trong khi phospholipid chỉ gồm 2 axit béo liên kết với 1 gốc glycerol. Nhóm phosphat có trong phospholipid liên kết với một đầu hữu cơ ưa nước, đồng thời cũng liên kết với gốc glycerol. Đầu hữu cơ ưa nước này bao gồm choline (là chủ yếu), ethanolamine, glycerol, inositol orserine. Cấu trúc khác nhau giữa hai loại axit béo tạo nên những đặc tính khác nhau giữa chúng. Trong khi triglyceride kị nước và không thể hòa tan thì phospholipid với 1 đầu kị nước và 1 đầu ưa nước giúp nó có khả năng hòa tan tốt hơn.[3][4]
2. Tác Dụng Sức Khỏe
- Dầu cá được biết đến với tác dụng giảm viêm, bảo vệ tim mạch và cải thiện chức năng não bộ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng dầu cá có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và suy giảm trí nhớ.
- Dầu cá nhuyễn thể không chỉ mang lại những lợi ích tương tự như dầu cá, mà còn có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ nhờ vào astaxanthin, giúp bảo vệ tế bào và làm chậm quá trình lão hóa.
3. Khả Năng Tích Lũy Chất Độc
- Dầu cá có thể chứa các chất độc hại như thủy ngân hoặc PCB, đặc biệt là khi chiết xuất từ các loài cá săn mồi lớn.
- Dầu cá nhuyễn thể là sản phẩm "xanh, sạch và an toàn" hơn dầu cá. Theo các tài liệu được công bố thì loài sinh vật có vị trí càng thấp trong chuỗi thức ăn thì càng chứa ít độc tố hơn. Nhuyễn thể là sinh vật nằm cuối chuỗi thức ăn, chỉ ăn các sinh vật đơn bào nên rất sạch, không bị nhiễm độc chất, kim loại nặng (ví dụ như chì, thủy ngân,…) từ môi trường nên sản phẩm dầu nhuyễn thể rất "sạch" khi dùng cho cơ thể, đặc biệt là trẻ nhỏ. Nhuyễn thể là loài gần như không thể tuyệt chủng, việc đánh bắt nhuyễn thể được quản lý rất chặt chẽ, thời gian đánh bắt phải theo mùa và sản lượng đánh bắt phải được cấp phép bởi CCAMRL nên dầu nhuyễn thể là một sản phẩm "xanh" rất thân thiện với môi trường. Ngoài ra, do được chiết xuất từ nhuyễn thể nên dầu nhuyễn thể có vị tôm thơm ngon, không gây ợ tanh như dầu cá.
4. Cơ thể sẽ hấp thụ dầu nhuyễn thể Omega 3 tốt hơn
Kết quả của nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tác dụng sinh học của axit béo có gốc phospholipid là tốt hơn so với gốc triglyceride,[7] đặc biệt đối với axit béo omega-3.[8] Bên cạnh đó, khả năng hấp thu omega-3 khi dùng dầu nhuyễn thể là cao hơn gấp nhiều lần so với omega-3 hấp thu từ dầu cá.
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành một số thử nghiệm về tính sinh khả dụng (khả năng hấp thu vào cơ thể) của axit béo omega-3 có trong dầu nhuyễn thể trên cơ thể người. Kết quả từ những thí nghiệm này cho thấy nồng độ EPA và DHA trong huyết tương đều tăng lên đáng kể, điều đó chứng minh được rằng axit béo omega-3 trong dầu nhuyễn thể có tính sinh khả dụng rất cao.
Trong một thử nghiệm mù đôi (double-blind experiment) kéo dài 1 tháng, 76 đối tượng thừa cân và béo phì được phát ngẫu nhiên ba loại thực phẩm khác nhau: dầu nhuyễn thể, dầu cá và dầu ô liu. Hàm lượng EPA có trong dầu nhuyễn thể và dầu cá là bằng nhau. Tuy nhiên sau 4 tuần, các nhà nghiên cứu thu được kết quả rằng, nồng độ huyết tương EPA của nhóm sử dụng dầu nhuyễn thể cao hơn so với nhóm dùng dầu cá.[8]
Một thử nghiệm khác kéo dài 7 tuần với 113 đối tượng (mắc bệnh mỡ trong máu hoặc máu có hàm lượng triglyceride cao) được tiến hành. 113 người này được chia thành 3 nhóm khác nhau: nhóm sử dụng dầu nhuyễn thể, nhóm dùng dầu cá và nhóm không điều trị. Kết quả cho thấy 2 nhóm sử dụng dầu nhuyễn thể và dầu cá có nồng độ huyết tương EPA và DHA cao hơn nhóm không điều trị.[9]
Tuy nhiên, ở một thử nghiệm khác (thử nghiệm mù đôi giả dược) được tiến hành trên những tình nguyện viên khỏe mạnh nhằm đánh giá tác dụng của 3 liệu pháp khác nhau (dầu nhuyễn thể, dầu cá và giả dược) trên tế bào hồng cầu và huyết tương. Thử nghiệm kéo dài 4 tuần này là thử nghiệm đầu tiên xem xét tác động của omega-3 đến thành phần axit béo có trong tế bào hồng cầu, giúp đánh giá khả năng hấp thu của các thành phần biểu mô trong dài hạn. Liều lượng axit béo omega-3 có trong dầu cá và dầu nhuyễn thể được sử dụng là như nhau. Kết quả thí nghiệm cho thấy nồng độ huyết tương và tế bào hồng cầu ở nhóm đối tượng sử dụng dầu cá và dầu nhuyễn thể tăng lên nhiều hơn so với nhóm dùng giả dược. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu còn phát hiện rằng nhóm đối tượng dùng dầu nhuyễn thể có nồng độ huyết tương, tế bào hồng cầu cũng như mức độ hấp thu axit béo omega-3 cao hơn so với nhóm dùng dầu cá. Cụ thể, theo kết quả của thí nghiệm trên, những đối tượng sử dụng dầu nhuyễn thế có hàm lượng axit béo omega-3 được hấp thu vào cơ thể cao hơn gấp 2,5 lần so với nhóm dùng dầu cá.[10]
5.Dầu nhuyễn thể Omega-3 cải thiện sức khỏe tim mạch tốt hơn dầu cá
Một trong những lợi ích tuyệt vời được biết đến nhiều nhất của dầu cá chính là bảo vệ và cải thiện sức khỏe tim mạch. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng Krill Oil đã mang lại lợi ích tương tự và thâm chí còn hiệu quả trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch còn cao hơn dầu cá nữa.
Một nghiên cứu đã cho những người mắc bệnh Cholesterol cao trong máu uống dầu cá và dầu nhuyễn thể hàng trong và liên tục trong vòng 3 tháng. Và liều lượng dùng của mỗi người dựa trên theo số cân nặng của từng người. Và kết quả cho thấy rằng cả hai đều giúp làm giảm một số yếu tố nguy cơ gây nên bệnh tim mạch.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng dầu nhuyễn thể có hiệu quả cao hơn nhiều trong quá trình làm giảm mức đường huyết, Triglyceride và LDL Cholesterol (Xấu). Điều đáng nói ở đây là mặc dù dùng với liều lượng thấp thì hiệu quả của Krill Oil vẫn hiệu quả hơn hẳn so với Fish Oil.
6.Cung cấp omega 3
Một nghiên cứu kéo dài 8 tuần do Đại học Sydney (Úc) tiến hành trên hai nhóm người trưởng thành có thể trạng như nhau:[11]
| Nhóm 1 | Nhóm 2 |
|---|---|
| Sử dụng dầu nhuyễn thể NKO: 500 mg/ngày | Sử dụng dầu cá: 500 mg/ngày |
| Chỉ số omega-3 = 6,69 | Chỉ số omega-3 = 5.89 |
Theo đó, chỉ số omega-3 cho biết lượng omega-3 hấp thu vào cơ thể. Chỉ số omega-3 càng gần 8 thì nguy cơ bệnh tim mạch càng thấp.
Như vậy, omega-3 từ dầu nhuyễn thể NKO được hấp thu cao hơn omega-3 từ dầu cá, đồng thời giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch tốt hơn.
7.Giảm mỡ máu, đường huyết
Nghiên cứu do Đại học McGill và Trung tâm JSS Medical Research (Canada) tiến hành trong 12 tuần trên 120 bệnh nhân từ 25-75 tuổi có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, được công bố trên tạp chí Alternative Medicine Review. Các bệnh nhân được điều trị với liều lượng 1-1.5g dầu nhuyễn thể mỗi ngày. Dầu nhuyễn thể dùng trong nghiên cứu này chính là dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil (NKO) được cung cấp bởi Neptune Technology and Bioressources, Laval, Quebec, Canada. Kết quả cuối cùng cho thấy:[12]
|
Các chỉ tiêu quan trọng liên quan bệnh tim mạch |
1000 mg dầu nhuyễn thể NKO/ngày |
3.000 mg dầu cá/ngày |
|---|---|---|
| Mức cholesterol | Giảm -13,6% | Giảm -5,9% |
| Mức triglyceride | Giảm -11,5% | Giảm -3,2% |
| Cholesterol có hại LDL | Giảm -33,9% | Giảm -4,6% |
| Cholesterol có lợi HDL | Tăng +43,3% | Tăng +4,2% |
| Chỉ số đường huyết | Giảm -6,3% | Giảm -3,3% |
Dầu nhuyễn thể là một liệu pháp an toàn từ tự nhiên giúp giảm các chỉ số mỡ trong máu và chỉ số đường huyết; hơn nữa, chi phí sử dụng dầu nhuyễn thể sẽ thấp hơn so với các lựa chọn khác.
8.Giảm viêm khớp, sưng viêm
Nghiên cứu của Đại học Health Network Toronto (Canada) cho thấy: với liều lượng dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil được sử dụng (500 mg/ngày), sau 14 ngày, các triệu chứng sưng viêm giảm rõ rệt[13]:
- Phản ứng viêm CRP giảm 29,7%
- Chứng đau và cứng khớp giảm 25,7%
- Suy giảm chức năng vận động giảm 29,3%
Dầu nhuyễn thể được khuyên dùng cho những đối tượng mắc các bệnh về khớp, suy giảm chức năng vận động, bị các chứng sưng viêm khớp mãn tính, có nguy cơ bệnh khớp (gồm người bị dư cân, người thường xuyên lao động hoặc vận động ở các tư thế gây nhiều áp lực lên khớp,...)
9.Tiền kinh nguyệt
Nghiên cứu của Đại học McGill và Bệnh viện Sacré-Coeur (Canada) tiến hành trên 70 phụ nữ thường gặp các triệu chứng tiền kinh nguyệt, thuộc nhiều lứa tuổi, được công bố trên tạp chí Alternative Medicine Review, cho thấy[14]:
|
Các triệu chứng tiền kinh nguyệt |
500 mg dầu nhuyễn thể NKO/ngày |
1.000 mg dầu cá/ngày |
|---|---|---|
| Sưng phù, sưng tấy | Giảm -21% | Giảm -10% |
| Đau phần bụng dưới | Giảm -34% | Giảm -20% |
| Trầm cảm, căng thẳng | Giảm -39% | Giảm -13% |
| Đau ngực, đau nhức cơ bắp | Giảm -42% | Giảm -15% |
| Cáu kỉnh | Giảm -47% | Giảm -10% |
Dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil giúp đẩy lùi các triệu chứng tiền kinh nguyệt mà không gây tác dụng phụ như thuốc giảm đau; đồng thời dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil còn có tác dụng chống lão hóa cho phụ nữ.
10.Khả năng tập trung
Nghiên cứu của Đại học Barry (Miami, Florida, Mỹ) cho thấy: với 1 viên dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil (500 mg) mỗi ngày, sau 3-6 tháng, hoạt động trí não được cải thiện rõ rệt:
- Khả năng tập trung tăng thêm 60,2%
- Khả năng ghi nhớ tăng thêm 48,8%
- Khả năng lên kế hoạch tăng thêm 47,8%
11.Cải thiện chứng tăng động giảm chú ý
Các nghiên cứu sử dụng dầu nhuyễn thể Neptune Krill Oil cho bệnh nhân mắc chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) đang được tiến hành, kết quả ban đầu cho thấy dầu nhuyễn thể là một liệu pháp an toàn giúp cải thiện chức năng não cho các bệnh nhân ADHD, đồng thời các nhà nghiên cứu cũng quan sát thấy chất lượng sống của các bệnh nhân cũng được cải thiện nhờ các lợi ích khác do dầu nhuyễn thể mang lại.
12.Chế biến, sản xuất
Sau khi đánh bắt, các loài động vật biển sẽ giảm dần độ tươi; một khi quá trình tự phân hủy bắt đầu, vi khuẩn có trong ruột, da và nước có thể dễ dàng xâm nhập vào các mô tế bào của những loài này, làm giảm độ tươi hoặc thậm chí ươn hôi. Nhuyễn thể là loài sinh vật nhạy cảm, dễ bị vi khuẩn xâm nhập, vì vậy chúng cần được xử lý ngay tại tàu khi đánh bắt, không giống như cá – có thể bắt đầu quá trình chế biến ở các nhà máy trên đất liền. Do đó, để đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng cho dầu nhuyễn thể, quy trình chiết xuất cần được kiểm soát một cách chặt chẽ. Những sản phẩm dầu nhuyễn thể khác nhau được áp dụng các phương pháp chiết xuất với độ khó khác nhau. Bên cạnh đó, axit béo omega-3 và astaxanthin có trong dầu nhuyễn thể rất nhạy cảm với sự oxy hóa và dễ bị biến chất. Vì vậy, việc duy trì, theo dõi nhằm đảm bảo tính sinh khả dụng có trong mỗi sản phẩm đòi hỏi sự cẩn thận và kĩ càng. Một số cơ sở giúp đo lường thành phần và chất lượng của dầu nhuyễn thể như: về thành phần – nồng độ EPA/DHA, tổng mức phospholipid (% PL) và nồng độ astaxanthin, về chất lượng – chỉ số peroxide (xác định mức độ peroxy hóa), chỉ số trimethylamine (TMA) và tổng số nitơ bay hơi (TVN).
Phospholipid và astaxanthin có trong dầu nhuyễn thể, đều nhạy cảm với nhiệt độ và hóa chất. Vì vậy, quá trình chiết xuất và tinh lọc đòi hỏi kiến thức hóa học chuyên sâu cùng với quy trình kĩ thuật tỉ mỉ để có thể giữ lại sự tinh khiết, ổn định và đảm bảo chất lượng cho các sản phẩm. Quá trình tinh lọc dầu nhuyễn thể về cơ bản là khác hơn so với tinh lọc các loại dầu thủy sản khác (ví dụ như dầu cá). Các loại thủy sản khác thường sử dụng phương pháp tinh lọc triglyceride – tinh lọc chủ yếu dựa vào nhiệt độ cao và các chất hóa học mạnh. Hiện nay trên thế giới có 3 nhà sản xuất dầu nhuyễn thể chính thống đó là Neptune Technologies and Bioressources (ở Laval, Quebec, Canada), Aker Biomarine Antarctic AS (Oslo, Na Uy) và Enzymotec Ltd,. (Migdal Haemeq, Israel), PharmaCare Laboratories (Australia) với các nhãn hàng Bioglan Red Krill Oil.
13.Dầu cá rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn
Mặc dù dầu nhuyễn thể có thể có chung, thậm chí vượt xa nhiều lợi ích sức khỏe của dầu cá, nó có giá thành cao hơn. Do phương pháp thu hoạch và chế biến tốn kém nên dầu nhuyễn thể thường có thể đắt gấp 10 lần so với dầu cá.
Tuy nhiên, dầu cá không chỉ rẻ hơn. Nó cũng dễ tiếp cận hơn nhiều. Tùy thuộc vào từng nơi, bạn có thể gặp khó khăn hơn trong việc tìm mua dầu nhuyễn thể và sẽ tìm thấy ít lựa chọn hơn dầu cá
